เสริมสร้างภูมิคุ้มกันด้วยโปรไบโอติก
ระบบภูมิคุ้มกัน คือ ระบบหนึ่งที่ร่างกายสร้างขึ้นมาเพื่อป้องกัน ไม่ให้เชื้อก่อโรค หรือสิ่งแปลกปลอมที่เป็นอันตรายเข้ามาทำอันตรายต่อร่างกาย ทำให้ร่างกายของเรานั้นมีสุขภาพที่สมบูรณ์ แข็งแรง หากมีสิ่งแปลกปลอมหลุดเข้าสู่ร่างกาย ระบบภูมิคุ้มกันจะมีหน้าที่ต่อสู้ ทำลาย และกำจัดสิ่งแปลกปลอมให้หมดไปจากร่างกาย
ระบบภูมิคุ้มกันของเราที่ร่างกายสร้างขึ้นนั้น สามารถแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ
• ระบบภูมิคุ้มกันที่มีมาแต่เกิด หรือระบบภูมิคุ้มกันแบบไม่จำเพาะ (Innate immunity) เป็นกลไกโดยทั่วไปในการป้องกันอันตรายให้กับร่างกาย เช่น ผิวหนัง เยื่อบุผิวตามอวัยวะต่างๆ รวมถึงการทำงานของเม็ดเลือดขาว
• ระบบภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะเจาะจง (Adaptive immunity) เป็นระบบภูมิคุ้มกันที่ร่างกายสร้างขึ้นมาใหม่เพื่อทำลายเชื้อก่อโรคอย่างเจาะจง โดยมีกลไลที่จำเพาะต่อเชื้อแต่ละตัว
เมื่อร่างกายได้รับสิ่งแปลกปลอมเข้าไป ร่างกายจะใช้วิธีกำจัดสิ่งแปลกปลอมเหล่านั้นด้วยวิธีการง่ายๆก่อน โดยอาศัยกลไกตามธรรมชาติ ได้แก่ ผิวหนัง เยื่อบุผิวตามอวัยวะต่างๆ Cilia แต่ถ้าหากไม่สามารถกำจัดสิ่งแปลกปลอมหรือเชื้อก่อโรคเหล่านั้นได้ ก็จะทำให้เกิด Inflammatory response ซึ่งเป็นการป้องกันโดยปฏิกิริยาทางเคมีระดับเซลล์ ที่ทำให้เกิดการเคลื่อนย้ายของเม็ดเลือดขาวจำพวก Neutrophilic granulocyte และ Macrophage มายังบริเวณที่มีสิ่งแปลกปลอม เม็ดเลือดขาวเหล่านี้จะทำหน้าที่ในการจับกินสิ่งแปลกปลอม ถ้าสิ่งแปลกปลอมหรือเชื้อก่อโรคสามารถรอดมาได้จากกลไกทั้งสอง ร่างกายจะตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอมหรือเชื้อก่อโรคนั้นมากยิ่งขึ้นอย่างจำเพาะเจาะจง ผ่านเม็ดเลือดขาว โดยมีเซลล์ในระบบภูมิคุ้มกันที่สำคัญ คือ B lymphocyte ที่จะสร้าง Antibody และ T lymphocyte ขึ้นมาตอบสนองต่อสิ่งสิ่งแปลกปลอมและเชื้อก่อโรคทั้งในเซลล์และนอกเซลล์
โรคที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
• โรคภูมิแพ้ (Allergy) เป็นอาการที่เกิดขึ้นเนื่องจากร่างกายมีปฏิกิริยาต่อแอนติเจนบางชนิดที่รุนแรง และก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย เช่น การแพ้สารเคมี ฝุ่นละออง เกสรดอกไม้ อาหารทะเล และอากาศ
• โรคที่ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต้านทานเนื้อเยื่อตนเอง (Autoimmune diseases) เป็นความผิดปกติที่ร่างกายสร้าง ภูมิคุ้มกันขึ้นมาต่อต้านเซลล์ของตนเอง เช่น โรคเอส-แอลอี (SLE-Systemic Lupus Erythematosus)
• โรคเอดส์ (AIDS- Acquired Immune Deficiency Syndrome) เป็นกลุ่มอาการของภูมิคุ้มกันบกพร่องที่เกิดจากเชื้อ HIV (Human Immunodeficiency Virus) เข้าไปเจริญและเพิ่มจำนวนในร่างกาย ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายบกพร่อง
เราสามารถสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกายให้ดีขึ้นได้ด้วยการดูแลสุขภาพ เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และพักผ่อนให้เพียงพอ นอกจากนี้การรับประทานโปรไบโอติกส์ก็ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้ร่างกายได้เช่นเดียวกัน
โปรไบโอติกส์ช่วยในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันได้ด้วยการชักนำให้มีการผลิตไซโตไคน์ (cytokine) หรือเคโมไคน์ (chemokine) อย่างเช่น interferon IFN- γ และ secretory IgA (sIgA) ซึ่ง interferon IFN- γ นั้น จัดเป็น cytokine ในกลุ่ม IFN ถูกสร้างขึ้นในระยะที่มีการตอบสนองต่อภูมิคุ้มกัน ทำหน้าที่ในการกระตุ้นการทำงานของ Monocyte/Macrophage ที่ช่วยในการกลืนกินสิ่งแปลกปลอม รวมถึงส่งเสริมการทำงานของ NK cell ในการทำลายเซลล์แปลกปลอมต่างๆ และในส่วนของ secretory IgA (SIgA) นั้นจะเป็น IgA ในสารคัดหลั่งต่างๆ ทนต่อการถูกย่อยด้วยเอนไซม์ที่มีอยู่ในระบบทางเดินอาหารและระบบทางเดินหายใจ ซึ้งจะช่วยป้องกันการติดเชื้อของระบบทางเดินอาหารและระบบทางเดินหายใจ การรับประทานโปรไบโอติกส์นั้นจึงช่วยในการกำจัดเชื้อก่อโรคและมีประสิทธิภาพในการส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย
อ้างอิง
Hong Zhang a. et al. Prospective study of probiotic supplementation results in immune stimulation and improvement of upper respiratory infection rate. Synthetic and Systems Biotechnology. 2018:113-120.
Siriwoot Sookkhee. Bifi dobacteria : important roles in the medical aspects. Chiang Mai Medical Journal 2016; 55:75-84.
